Choroby żółwi są często wynikiem kilku czynników, wśród których podstawową rolę odgrywają nieprawidłowa dieta oraz złe warunki hodowlane i towarzyszący im stres oraz dyskomfort odczuwany przez żółwia. Negatywny wpływ ma również stres spowodowany poczuciem zagrożenia, a wywołany brakiem możliwości schronienia się, częstym dotykaniem, przenoszeniem bądź męczeniem zwierzęcia. Bywa on powodem osłabienia odporności, co na ogół w połączeniu z innym negatywnym czynnikiem nieuchronnie prowadzi do choroby. Doświadczenie pokazuje, że najzdrowsze są te żółwie, które mogą do woli „wypasać się” na nasłonecznionym trawniku w ogrodzie bez nadmiernej ingerencji ze strony człowieka. Poczucie „życiowej przestrzeni” i związana z tym duża ilość ruchu w połączeniu z promieniowaniem słonecznym oraz zdrową, naturalną dietą zielną daje oszałamiające efekty. O tym, że psychika ma wpływ na ciało wiadomo nie od dziś, lecz prawda ta odnosi się również do żółwi.
Leczenia antybiotykami nie powinno się przedłużać ponad to, co konieczne. Niektóre z antybiotyków mogą ponadto podrażniać układ pokarmowy, zaś w przypadku braku reakcji organizmu na antybiotyk należy go zmienić. Są to ogólne zalecenia lecznicze. Każdorazową decyzję podejmuje zawsze weterynarz.
Najczęstsze choroby żółwi (UWAGA! Nie ma chorób błahych, jednakże te najpoważniejsze, zagrażające życiu żółwia, gdzie liczy się każda minuta – zostały oznaczone znakiem (!))
Choroba Przyczyny Objawy Leczenie
Anemia
- Osłabienie organizmu
- Pasożyty wewnętrzne
- Schorzenia nerek i wątroby
- Niedobór witamin z grupy B
- Bladość błon śluzowych
- Słabość, apatia
Leczenie zależnie od przyczyny i stadium przypadku, zatem konieczna jest diagnoza weterynarza.
Biegunka
- Pasożyty wewnętrzne,
- Niewłaściwa dieta (podawanie owoców),
- Niedobór witaminy A
- Silnie cuchnący i wodnisty kał
Konieczne jest zbadanie kału przez weterynarza i postawienie diagnozy oraz stosownie do tego leczenie.
Dostarczanie żółwiowi stale świeżej wody (ew. codzienne kąpiele) w celu uzupełnienia ubytku wody i aby zapobiec niebezpiecznemu odwodnieniu. Wskazane jest czasowo podawanie lucerny (nie jest zalecana jako stały element diety z uwagi na dużą zawartość białka), a także mniej suchej karmy.
Brak apetytu, anoreksja
- Różnorodne i zasadniczo bardzo poważne stany chorobowe
- Poważna infekcja pasożytów,
- Dysfunkcja nerek lub wątroby
- Uraz szczęki lub ropień uszu powodujący ból podczas jedzenia,
- Niedobór witaminy A
- Problemy ze wzrokiem
- Anoreksja może mieć też miejsce w okresie pohibernacyjnym
- Przedłużający się brak zainteresowania dotychczas lubianym pokarmem pomimo odpowiedniej temperatury w terrarium i zapewnienia odpowiednich warunków
- Efektem jest wycieńczenie i wyniszczenie organizm.
Konieczna jest niezwłoczna pomoc lekarska w celu ustalenia przyczyny anoreksji.
Należy bacznie obserwować żółwia, pod kątem ewentualnych innych objawów chorobowych.
Nie należy na własną rękę stosować karmienia na siłę.
Choroba górnych dróg oddechowych (!)
- Nieodpowiednia dieta
- Nieodpowiednia wilgotność lub/i temperatura
- Stres
- Złe warunki hodowlane i ciasnota
- Brak ekspozycji na promienie słoneczne
- Podrażnienie śluzówki wskutek zapylenia w otoczeniu
- Ciało obce w dziurce nosa
- Kontakt z żółwiem innego gatunku
- Niektóre z powyższych przyczyn mają charakter pośredni obniżając odporność żółwia i czyniąc go podatnym na tą chorobę
- Katar lub zatkane dziurki w nosie
- Trudności w oddychaniu
- Załzawione oczy
- „Ospałe” powieki
- Brak apetytu
Nie można zakładać że choroba sama minie jak katar lub zaziębienie u ludzi, ponieważ tak się nie stanie, zawsze konieczna jest szybka pomoc weterynarza, gdyż nieleczona choroba grozi śmiertelnie niebezpiecznym zapaleniem płuc i innymi powikłaniami.
Na sterylny gazik należy pobrać próbkę wydzieliny i oddać do badania, gdyż w zależności od jego wyniku weterynarz powinien dobrać antybiotyk, który podaje się na ogół zakrapiając nos.
Jeśli problemy powoduje ciało obce w nosie należy je delikatnie usunąć.
Podczas leczenia należy zapewnić żółwiowi podwyższoną temperaturę (28-30 stopni) oraz stały dostęp do świeżej wody.
Konieczna jest korekta złych warunków hodowlanych.
Choroba nerek
- Odwodnienie
- Niewłaściwa dieta obfitująca w białko
- Obrzęk i wzrost wagi w wyniku zatrzymania wody w organiźmie
- Bladość błon śluzowych
- Letarg
- Niemożność oddawania moczu
- Odwodnienie
- Anoreksja
- Może dojść do infekcji bakteryjnej
- Odpadające łuski z kończyn
Konieczna szybka interwencja weterynaryjna w celu zahamowania rozwoju choroby i postępującego wyniszczania organizmu oraz podjęcia jak najszybciej właściwego leczenia.
W początkowych stadiach pomóc mogą częste, ciepłe kąpiele i fizjoterapia tylnych kończyn.
Może być konieczne przymusowe karmienie jeśli żółw popadł w anoreksję.
W poważnym stanie choroba jest nieuleczalna i konieczna jest eutanazja zwierzęcia.
Cukrzyca
- Letarg, osłabienie
- Anoreksja
- Aby stwierdzić cukrzycę konieczne jest badanie krwi przez weterynarza.
Grzybica, „gnicie” pancerza (!)
- Infekcja bakteryjna lub zarażenie grzybem w miejscu uszkodzenia pancerza,
- Niekiedy chorobę wywołuje kleszcz
- Odbarwienie poniżej powierzchni pancerza
- Miękkie miejsca na pancerzu i występująca wokół nich cuchnąca wydzielina.
Konieczna jest szybka pomoc weterynarza, gdyż nieleczona choroba grozi powikłaniami.
Delikatne usuniecie cienkiej warstwy keratyny z zainfekowanych miejsc a następnie ostrożne oczyszczenie antyseptykiem i zastosowanie maści antybiotykowej. Czynności te należy powtarzać przez trzy dni pod ścisłą kontrolą i według zaleceń weterynarza. Następnie przemywa się codziennie chore miejsca, aż do całkowitego wysuszenia.
Chore miejsca powinny być obandażowane w celu uniknięcia zabrudzenia lecz w sposób umożliwiający dostęp powietrza. W czasie leczenia należy unikać kontaktu pancerza żółwia z wodą.
W poważniejszych przypadkach podaje się zastrzyk antybiotyku.
Herpeswiroza, herpes
- Zakażenie wirusowe przez kontakt bezpośredni z nosicielem
- Stany zapalne spojówek oraz błon śluzowych jamy ustnej i w nozdrzach wraz z charakterystycznym nalotem
- Wydzielina z otworów nosowych
- Martwica błony śluzowej jamy gębowej i przełyku
- Anoreksja
- Osłabienie
Jak dotąd brak skutecznej metody leczenia.
Profilaktyka obejmuje przestrzeganie ścisłej higieny i kwarantanny związanej z wprowadzaniem do hodowli nowego osobnika każdy nowo nabyty żółw powinien przejść min. 6 mies. kwarantannę, w trakcie której konieczne jest dwukrotne zbadanie krwi na obecność przeciwciał wirusa.
Infekcje skórne
- Brak prawidłowej higieny w terrarium
- Nadmierna wilgotność- Zmieniona chorobowo powierzchnia skóry
- Chore miejsca należy natychmiast oczyścić środkiem antyseptycznym i przemywać nim dwa razy dziennie, może być konieczność zastosowania także maści antyseptycznej.
Konsultacja z weterynarzem.
Katar
- Przeciągi
- Zbyt niska temperatura
- Skoki temperatury
- Nieodpowiednia wilgotność
- Zapylenie- Wydzielina z nosa
- Kichanie
- Niekiedy brak apetytu
- Kwarantanna i utrzymywanie zwierzęcia w cieple i dopływie świeżego powietrza lecz należy wyeliminować przeciągi i podmuchy zimnego powietrza.
Podawanie kropli do nosa pod ścisłym nadzorem weterynarza.
Metaboliczna choroba kośćca - MBD (ang. Metabolic bone disease)
- Niedobór wapnia w diecie, a szczególnie negatywny stosunek wapnia do fosforu
- Zaburzenia metabolizmu witaminy D lub jej niedobór
- Brak ekspozycji na promieniowanie UVB
- Wtórnie w wyniku choroby nerek, wątroby, jelita, tarczycy lub gruczołów przytarczycznych
- Występująca ubocznie, żywieniowa nadczynność tarczycy lub gruczołów przytarczycznych (MBD wywołane złą dietą)
- Osteoporoza (zmniejszenie gęstości kości) i towarzysząca jej łamliwość kości
- Krzywica
- Niski poziom wapnia we krwi
- Rozmiękczenie i obrzęk żuchwy
- Obrzęk kończyn na wysokości kości udowej
- Apatia
- Anoreksja
- Trudności w poruszaniu się
Leczenie jest długotrwałe i wymaga konsultacji z doświadczonym lekarzem weterynarii.
Konieczna jest korekta błędów żywieniowych, suplementacji wapnia w witaminy D3 oraz ekspozycja na promieniowanie UVB.
-
Martwiczne zapalenie skóry (!)
- Infekcja bakteryjna- Ciekła, niekiedy krwista substancja w okolicach pancerza, często poniżej płytek pancerza
- Niezbędna natychmiastowa pomoc weterynarza, nieleczona choroba ma fatalne skutki.
Leczenie zależy od rodzaju infekcji i stopnia jej zaawansowania. Stosuje się antybiotyki, niekiedy leczenie chirurgiczne
Okaleczenia, rany
- Zaatakowanie przez drapieżnika
- Nieszczęśliwy wypadek
- Widoczne uszkodzenie ciągłości skóry
W drobnych przypadkach stosuje się miejscowo dezynfekcję lub antybiotyk oraz codzienne przemywanie rany środkiem antyseptycznym.
Należy kontrolować gojenie się rany, jeśli w ciągu kilku dni nie widać poprawy należy udać się do weterynarza.
Większe rany okrywa się bandażem po oczyszczeniu a następnie konieczna jest pomoc weterynaryjna.
Może być konieczne prewencyjne leczenie antybiotykami (np. jeśli żółwia zaatakował szczur).
Poważne, silnie krwawiące lub odsłaniające kości rany wymagają natychmiastowej interwencji ze strony weterynarza
Opuchnięte lub przymknięte oczy
- Infekcja (brak higieny w terrarium)
- Ogólne osłabienie
- Niedobór światła słonecznego
- Odwodnienie
- Niedobór witaminy A
- Zbyt niska wilgotność powietrza w otoczeniu- Wyraźna, nienaturalna „wypukłość” oczu, szczególnie na powiekach i „mętne” spojrzenie
Każdorazowo diagnozę powinien postawić weterynarz, leczenie zależne jest od przyczyny choroby, zwykle objawowo pomaga zastosowanie odpowiedniej maści do oczu. Zwierzęciu należy umożliwić stały dostęp do płytkiego naczynia z czystą wodą oraz dbać o odpowiednią wilgotność powietrza zraszając podłoże.
Codzienne kąpiele mogą pomóc w wypłukaniu sobie oczu przez żółwia. Jeśli powodem problemów jest niedobór witaminy A należy zadbać o to by w nie zabrakło jej diecie żółwia (nie należy na własną rękę podawać suplementów witaminowych, gdyż łatwo o niebezpieczne dla zdrowia przedawkowanie).
Ropień uszu lub kończyn (!)
- Na ogół jest wtórnym następstwem skaleczenia, ugryzienia lub innej rany
- Nieleczone powoduje śmierć w wyniku rozprzestrzeniania się infekcji.
- Guzy nowotworowe są praktycznie nieznane u żółwi zatem w przypadku jakiejkolwiek dziwnej narośli można podejrzewać ropień.
- Opuchlizna w okolicach klapek usznych lub kończyn (szczególnie stawów)
- Brak apetytu
Konieczne osuszanie i leczenie (także chirurgiczne) przez wykwalifikowanego weterynarza.
Konieczne jest badanie kontrolne po zakończeniu leczenia.
Pasożyty wewnętrzne
- Spożycie wraz z zanieczyszczonym pokarmem
- Brak higieny w terrarium
- Objawy są początkowo trudne do zaobserwowania, dlatego należy regularnie dawać kał do badania
- Biegunka
- Wymioty
- Brak apetytu
- Utrata wagi
Stosowanie doustnych środków odrobaczających (zależnie od rodzaju pasożyta) pod ścisła kontrolą i według zaleceń weterynarza.
-
Pasożyty zewnętrzne (roztocza, kleszcze, czerwy)
- Brak higieny w terrarium
- Zawleczenie pasożyta z wybiegu
- Widoczne larwy bądź dorosłe osobniki pasożytów na skórze lub/i pancerzu oraz w okolicach ran
- Roztocza są widoczne jako małe, żółte poruszające się punkciki
Usunięcie widocznych pasożytów pincetą a następnie oczyszczenie i zdezynfekowanie miejsc ich wystąpienia.
Roztocza można ostrożnie zmyć mydlinami.
Po usunięciu pasożytów stosuje się w konsultacji z weterynarzem maści na bazie antybiotyków.
Konieczna jest całkowita wymiana podłoża i dezynfekcja terrarium oraz jego wyposażenia.
Posocznica (zatrucie krwi) (!)
- Na ogół stanowi następstwo wcześniejszej nieleczonej infekcji bakteryjnej, szczególnie w w połączeniu z zapaleniem skóry bądź ropniem
- Może być efektem nieleczonego zaparcia jaj u samicy albo zaklinowania jelita
- Zaczerwienienie skóry/plastronu
- Krwawienie, podchodzenie krwią pancerza
- Osłabienie, letarg
- Wymioty
- Zapaść
- Nieprzytomność
- Niekiedy delirium
Posocznica jest przypadkiem krytycznym i niezbędne jest natychmiast podjęte intensywne leczenie antybiotykami pod ścisłą kontrolą weterynarza.
-
Pęknięcie/ złamanie pancerza (!)
- Nieszczęśliwy wypadek
- Zaatakowanie przez drapieżnika
- Widoczne naruszenia ciągłości karapaksu lub/i plastronu jak również ubytki ich części
Potrzebna jest natychmiastowa pomoc weterynaryjna, wszelkie złamania i pęknięcia pancerza niosą ryzyko zagrożenia życia.
-
Przerost listwy rogowej (dzioba)/pazurów
- Przerost dzioba powoduje podawanie zbyt miękkiego lub/i rozdrobnionego pokarmu
- Przerost pazurów ma miejsce gdy żółw ma mało ruchu lub/i jego podłoże nie umożliwia ścierania się pazurów- Widoczny rozrost listwy rogowej, żółw może mieć trudności w przyjmowaniu pokarmu
- Nadmiernie przerośniete pazury utrudniają poruszanie się i paliczki żółwia są bardziej podatne na urazy
Przerośnięte pazury można spiłować pilnikiem do paznokci lub ustawić w otoczeniu (szczególnie w miejscu wspinaczki) żółwia duże szorstkie kamienie (np. piaskowce) aby zwierzę starło sobie pazury samoistnie.
Korekty dzioba powinien dokonać wykwalifikowany weterynarz.
Skaza moczanowa (dna) i zapalenie stawów
- Odwodnienie
- Zła dieta, zbyt obfita w białko
- Niewłaściwe warunki hodowlane (zbyt niska temperatura i wilgotność)
- Opuchlizna kończyn
- Sztywność i bolesność ruchów
Konieczna szybka pomoc weterynarza oraz nawodnienie żółwia (może być konieczne przymusowe pojenie) – patrz artykuł „Odwodnienie”.
-
Syndrom wyjałowionego jelita
- Kuracja antybiotykowa lub infekcja niektórych pierwotniaków
- Silna biegunka
- Wydalanie niestrawionego pokarmu
Konsultacja weterynaryjna i podawanie środków odbudowujących prawidłową florę bakteryjną w jelitach.
Uszkodzenie wzroku
- Zwykle spowodowane jest zamarznięciem podczas hibernacji
- Brak reakcji na bodźce wzrokowe
- Brak apetytu
- Bezruch lub potknięcia i zderzenia podczas ruchu, niekiedy chodzenie w kółko
Konieczna pomoc weterynarza. Należy spróbować karmić żółwia z ręki, może koniecznym być karmienie przymusowe
-
Wymioty (!)
- Są zawsze oznaką poważnych schorzeń
- Brak aktywności enzymów trawiennych spowodowany za niską temperaturą
- Poważna infekcja pasożytów wewnętrznych
- Spożycie toksyny
- Posocznica
- Obecność bakterii we krwi
- Mogą ponadto mieć miejsce w sytuacji karmienia siłą lub zbyt gwałtownego przenoszenia, a także jako efekt alergii na określony lek
- Zwracanie pokarmu
-
Zależne jest zawsze od przyczyny, którą powinien ustalić weterynarz. Jeśli wymioty są efektem alergii należy natychmiast zmienić rodzaj podawanego leku.
-
Zapalenie jamy ustnej (!)
- Infekcja bakteryjna lub wirusowa, na ryzyko której są narażone szczególnie żółwie mieszane z innymi gatunkami- Obfite ilości śliny
- Kaszel
- Brak apetytu
- Gąbczasty lub serowaty, żółtawy/biały osad w jamie ustnej
- Dziąsła i język mogą być ponadto ciemnoczerwone lub purpurowe albo pokryte czerwonymi pęcherzykami
Natychmiastowa izolacja od innych żółwi i zachowanie najwyższej higieny.
Konieczna jest natychmiastowa pomoc weterynarza.
Leczenie obejmuje przemywanie chorych miejsc antyseptykiem oraz stosowanie odpowiedniego antybiotyku. Jest długotrwałe a prognozy na ogół złe.
Zaparcie jaj (!)
- Brak odpowiednich warunków do złożenia jaj przez samicę
- Niedobór/niemożność przyswojenia wapnia
- Stres- Niemożność złożenia jaj
- Dalszymi objawami są brak ruchu i letarg albo widoczny wysiłek i naprężanie się, może mieć też miejsce brak apetytu,wymioty i wypadanie macicy
- Mogą wystąpić też ogólne objawy posocznicy
Zapewnienie właściwego miejsca (bądź kilku) na złożenie jaj oraz dużej ilości wapnia w pokarmie oraz światła słonecznego. Zapewnienie spokoju w celu wyeliminowania stresu. Jeśli pomimo zapewnienia powyższych warunków nie następuje złożenie jaj lub pojawiają się dalsze objawy konieczna jest interwencja weterynaryjna, często wykonuje się zdjęcie RTG i zastrzyki pomagające wywołać złożenie jaj.
-
Zapalenie płuc (!)
- Ogólne osłabienie
- Nieleczona choroba górnych dróg oddechowych
- Złe warunki higieniczne
- Wilgoć
- Nieodpowiednia temperatura
- Zatłoczenie- Obfite ilości śluzu i śliny (może wystąpić też piana)
- Rozwieranie i trzymanie otwartego dzioba
- Odwodnienie
- Osłabienie i brak odruchu cofania kończyn pod pancerz
- W poważnych przypadkach mogą wystąpić trudności w oddychaniu i trzymanie głowy pod nienaturalnym kątem
- Kolejnymi objawami są zapaść, utrata świadomości, po czym następuje śmierć.
- Od pierwszych symptomów do śmierci w poważnych przypadkach może minąć zaledwie kilka godzin, zatem w momencie zauważenia pierwszych objawów potrzebna jest NATYCHMIASTOWA pomoc weterynarza!Konieczna jest natychmiastowa pomoc weterynarza w postaci podania odpowiedniego antybiotyku w formie serii zastrzyków co 48 godzin. Żółw powienien być utrzymywany w cieple i nawadniany (za pomocą rurki jeśli odmawia picia wody po włożeniu do baseniku).
-
Zaparcie
- Pasożyty wewnętrzne
- Ciało obce w układzie pokarmowym
- Nieodpowiednia dieta
- Żółw dłuższy czas nie oddaje kału lub ma z tym trudności
Wskazane jest ok. 30 - minutowe moczenie żółwia zanurzonego do wysokości podbródka w ciepłej (ok. 30 stopni) wodzie oraz zwiększenie ilości błonnika w diecie.
Jeśli nie widać poprawy potrzebna jest pomoc weterynaryjna i zastosowanie środka przeczyszczającego (zwykle jest to olej parafinowy). Często pomaga podanie do zjedzenia korzenia mniszka lekarskiego. Jeśli zaparcie jest efektem inwazji pasożytami konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia.
Zaklinowanie jelita (okrężnicy) (!)
- Celowe lub przypadkowe połknięcie ciała obcego przez żółwia i utknięcie go w okrężnicy
- Poważne zarobaczenie
- Niewłaściwa dieta
- Żółw nie wydala kału
- Może wystąpić również letarg lub/i trudności w oddychaniu, a nawet gwałtowna śmierć wskutek wstrzymania oddychania
Należy zastosować ciepłe kąpiele i w braku wyraźnej poprawy jak najszybciej udać się do weterynarza, gdyż nieleczona choroba grozi posocznicą oraz zagraża życiu. Konieczne może być wykonanie zdjęcia RTG a nawet zabieg chirurgiczny.
Zatrucie (!)
- Spożycie toksyny
- Objawy są różnorodne, zależnie od rodzaju toksyny i stopnia zatrucia, mogą wystąpić wymioty
Należy znacznie obniżyć żółwiowi temperaturę otoczenia w celu spowolnienia metabolizmu i tym samym spowolnienia wchłonięcia toksyny.
Konieczna jest natychmiastowa interwencja weterynarza (tj. podanie węgla leczniczego, płukanie żołądka).
Zwyrodnienie stawów biodrowych
- Złe warunki hodowlane – trzymanie żółwia na podłodze lub innym śliskim podłożu
- Nieodpowiednia dieta
- Stawianie tylnych kończyn bokiem, nie w pozycji pionowej
- Opadanie tylnej części pancerza, lub ciąganie go po ziemi
Konsultacja weterynaryjna. Leczenie jest długotrwałe i nie zawsze skuteczne. Należy zadbać o stabilne i porowate podłoże w terrarium (ubita ziemia, darń) oraz jak najczęściej umożliwić żółwiowi ruch na Słońcu i naturalnej darni na wybiegu ogrodowym
-
Żółtaczka
-Odwodnienie
- Schorzenia wątroby wywołane niewłaściwą dietą
- Brak apetytu
- Skłonność do chowania się w kątach i zakopywania
- Na ogół występuje żółtawe zabarwienie jamy ustnej
Konieczna jest diagnoza weterynaryjna i w poważniejszych przypadkach zastosowanie leków oraz nawodnienie żółwia.
Źródło: zolw.info
Choroby żółwi są często wynikiem kilku czynników, wśród których podstawową rolę odgrywają nieprawidłowa dieta oraz złe warunki hodowlane i towarzyszący im stres oraz dyskomfort odczuwany przez żółwia. Negatywny wpływ ma również stres spowodowany poczuciem zagrożenia, a wywołany brakiem możliwości schronienia się, częstym dotykaniem, przenoszeniem bądź męczeniem zwierzęcia. Bywa on powodem osłabienia odporności, co na ogół w połączeniu z innym negatywnym czynnikiem nieuchronnie prowadzi do choroby. Doświadczenie pokazuje, że najzdrowsze są te żółwie, które mogą do woli „wypasać się” na nasłonecznionym trawniku w ogrodzie bez nadmiernej ingerencji ze strony człowieka. Poczucie „życiowej przestrzeni” i związana z tym duża ilość ruchu w połączeniu z promieniowaniem słonecznym oraz zdrową, naturalną dietą zielną daje oszałamiające efekty. O tym, że psychika ma wpływ na ciało wiadomo nie od dziś, lecz prawda ta odnosi się również do żółwi.
Leczenia antybiotykami nie powinno się przedłużać ponad to, co konieczne. Niektóre z antybiotyków mogą ponadto podrażniać układ pokarmowy, zaś w przypadku braku reakcji organizmu na antybiotyk należy go zmienić. Są to ogólne zalecenia lecznicze. Każdorazową decyzję podejmuje zawsze weterynarz.
Najczęstsze choroby żółwi (UWAGA! Nie ma chorób błahych, jednakże te najpoważniejsze, zagrażające życiu żółwia, gdzie liczy się każda minuta – zostały oznaczone znakiem (!))
Choroba Przyczyny Objawy Leczenie
Anemia
- Osłabienie organizmu
- Pasożyty wewnętrzne
- Schorzenia nerek i wątroby
- Niedobór witamin z grupy B
- Bladość błon śluzowych
- Słabość, apatia
Leczenie zależnie od przyczyny i stadium przypadku, zatem konieczna jest diagnoza weterynarza.
Biegunka
- Pasożyty wewnętrzne,
- Niewłaściwa dieta (podawanie owoców),
- Niedobór witaminy A
- Silnie cuchnący i wodnisty kał
Konieczne jest zbadanie kału przez weterynarza i postawienie diagnozy oraz stosownie do tego leczenie.
Dostarczanie żółwiowi stale świeżej wody (ew. codzienne kąpiele) w celu uzupełnienia ubytku wody i aby zapobiec niebezpiecznemu odwodnieniu. Wskazane jest czasowo podawanie lucerny (nie jest zalecana jako stały element diety z uwagi na dużą zawartość białka), a także mniej suchej karmy.
Brak apetytu, anoreksja
- Różnorodne i zasadniczo bardzo poważne stany chorobowe
- Poważna infekcja pasożytów,
- Dysfunkcja nerek lub wątroby
- Uraz szczęki lub ropień uszu powodujący ból podczas jedzenia,
- Niedobór witaminy A
- Problemy ze wzrokiem
- Anoreksja może mieć też miejsce w okresie pohibernacyjnym
- Przedłużający się brak zainteresowania dotychczas lubianym pokarmem pomimo odpowiedniej temperatury w terrarium i zapewnienia odpowiednich warunków
- Efektem jest wycieńczenie i wyniszczenie organizm.
Konieczna jest niezwłoczna pomoc lekarska w celu ustalenia przyczyny anoreksji.
Należy bacznie obserwować żółwia, pod kątem ewentualnych innych objawów chorobowych.
Nie należy na własną rękę stosować karmienia na siłę.
Choroba górnych dróg oddechowych (!)
- Nieodpowiednia dieta
- Nieodpowiednia wilgotność lub/i temperatura
- Stres
- Złe warunki hodowlane i ciasnota
- Brak ekspozycji na promienie słoneczne
- Podrażnienie śluzówki wskutek zapylenia w otoczeniu
- Ciało obce w dziurce nosa
- Kontakt z żółwiem innego gatunku
- Niektóre z powyższych przyczyn mają charakter pośredni obniżając odporność żółwia i czyniąc go podatnym na tą chorobę
- Katar lub zatkane dziurki w nosie
- Trudności w oddychaniu
- Załzawione oczy
- „Ospałe” powieki
- Brak apetytu
Nie można zakładać że choroba sama minie jak katar lub zaziębienie u ludzi, ponieważ tak się nie stanie, zawsze konieczna jest szybka pomoc weterynarza, gdyż nieleczona choroba grozi śmiertelnie niebezpiecznym zapaleniem płuc i innymi powikłaniami.
Na sterylny gazik należy pobrać próbkę wydzieliny i oddać do badania, gdyż w zależności od jego wyniku weterynarz powinien dobrać antybiotyk, który podaje się na ogół zakrapiając nos.
Jeśli problemy powoduje ciało obce w nosie należy je delikatnie usunąć.
Podczas leczenia należy zapewnić żółwiowi podwyższoną temperaturę (28-30 stopni) oraz stały dostęp do świeżej wody.
Konieczna jest korekta złych warunków hodowlanych.
Choroba nerek
- Odwodnienie
- Niewłaściwa dieta obfitująca w białko
- Obrzęk i wzrost wagi w wyniku zatrzymania wody w organiźmie
- Bladość błon śluzowych
- Letarg
- Niemożność oddawania moczu
- Odwodnienie
- Anoreksja
- Może dojść do infekcji bakteryjnej
- Odpadające łuski z kończyn
Konieczna szybka interwencja weterynaryjna w celu zahamowania rozwoju choroby i postępującego wyniszczania organizmu oraz podjęcia jak najszybciej właściwego leczenia.
W początkowych stadiach pomóc mogą częste, ciepłe kąpiele i fizjoterapia tylnych kończyn.
Może być konieczne przymusowe karmienie jeśli żółw popadł w anoreksję.
W poważnym stanie choroba jest nieuleczalna i konieczna jest eutanazja zwierzęcia.
Cukrzyca
- Letarg, osłabienie
- Anoreksja
- Aby stwierdzić cukrzycę konieczne jest badanie krwi przez weterynarza.
Grzybica, „gnicie” pancerza (!)
- Infekcja bakteryjna lub zarażenie grzybem w miejscu uszkodzenia pancerza,
- Niekiedy chorobę wywołuje kleszcz
- Odbarwienie poniżej powierzchni pancerza
- Miękkie miejsca na pancerzu i występująca wokół nich cuchnąca wydzielinaKonieczna jest szybka pomoc weterynarza, gdyż nieleczona choroba grozi powikłaniami.
Delikatne usuniecie cienkiej warstwy keratyny z zainfekowanych miejsc a następnie ostrożne oczyszczenie antyseptykiem i zastosowanie maści antybiotykowej. Czynności te należy powtarzać przez trzy dni pod ścisłą kontrolą i według zaleceń weterynarza. Następnie przemywa się codziennie chore miejsca, aż do całkowitego wysuszenia.
Chore miejsca powinny być obandażowane w celu uniknięcia zabrudzenia lecz w sposób umożliwiający dostęp powietrza. W czasie leczenia należy unikać kontaktu pancerza żółwia z wodą.
W poważniejszych przypadkach podaje się zastrzyk antybiotyku.
Herpeswiroza, herpes
- Zakażenie wirusowe przez kontakt bezpośredni z nosicielem
- Stany zapalne spojówek oraz błon śluzowych jamy ustnej i w nozdrzach wraz z charakterystycznym nalotem
- Wydzielina z otworów nosowych
- Martwica błony śluzowej jamy gębowej i przełyku
- Anoreksja
- Osłabienie
Jak dotąd brak skutecznej metody leczenia.
Profilaktyka obejmuje przestrzeganie ścisłej higieny i kwarantanny związanej z wprowadzaniem do hodowli nowego osobnika każdy nowo nabyty żółw powinien przejść min. 6 mies. kwarantannę, w trakcie której konieczne jest dwukrotne zbadanie krwi na obecność przeciwciał wirusa.
Infekcje skórne
- Brak prawidłowej higieny w terrarium
- Nadmierna wilgotność- Zmieniona chorobowo powierzchnia skóry
- Chore miejsca należy natychmiast oczyścić środkiem antyseptycznym i przemywać nim dwa razy dziennie, może być konieczność zastosowania także maści antyseptycznej.
Konsultacja z weterynarzem.
Katar
- Przeciągi
- Zbyt niska temperatura
- Skoki temperatury
- Nieodpowiednia wilgotność
- Zapylenie- Wydzielina z nosa
- Kichanie
- Niekiedy brak apetytu
- Kwarantanna i utrzymywanie zwierzęcia w cieple i dopływie świeżego powietrza lecz należy wyeliminować przeciągi i podmuchy zimnego powietrza.
Podawanie kropli do nosa pod ścisłym nadzorem weterynarza.
Metaboliczna choroba kośćca - MBD (ang. Metabolic bone disease)
- Niedobór wapnia w diecie, a szczególnie negatywny stosunek wapnia do fosforu
- Zaburzenia metabolizmu witaminy D lub jej niedobór
- Brak ekspozycji na promieniowanie UVB
- Wtórnie w wyniku choroby nerek, wątroby, jelita, tarczycy lub gruczołów przytarczycznych
- Występująca ubocznie, żywieniowa nadczynność tarczycy lub gruczołów przytarczycznych (MBD wywołane złą dietą)
- Osteoporoza (zmniejszenie gęstości kości) i towarzysząca jej łamliwość kości
- Krzywica
- Niski poziom wapnia we krwi
- Rozmiękczenie i obrzęk żuchwy
- Obrzęk kończyn na wysokości kości udowej
- Apatia
- Anoreksja
- Trudności w poruszaniu sięLeczenie jest długotrwałe i wymaga konsultacji z doświadczonym lekarzem weterynarii.
Konieczna jest korekta błędów żywieniowych, suplementacji wapnia w witaminy D3 oraz ekspozycja na promieniowanie UVB.
-
Martwiczne zapalenie skóry (!)
- Infekcja bakteryjna- Ciekła, niekiedy krwista substancja w okolicach pancerza, często poniżej płytek pancerza
- Niezbędna natychmiastowa pomoc weterynarza, nieleczona choroba ma fatalne skutki.
Leczenie zależy od rodzaju infekcji i stopnia jej zaawansowania. Stosuje się antybiotyki, niekiedy leczenie chirurgiczne
Okaleczenia, rany
- Zaatakowanie przez drapieżnika
- Nieszczęśliwy wypadek
- Widoczne uszkodzenie ciągłości skóry
W drobnych przypadkach stosuje się miejscowo dezynfekcję lub antybiotyk oraz codzienne przemywanie rany środkiem antyseptycznym.
Należy kontrolować gojenie się rany, jeśli w ciągu kilku dni nie widać poprawy należy udać się do weterynarza.
Większe rany okrywa się bandażem po oczyszczeniu a następnie konieczna jest pomoc weterynaryjna.
Może być konieczne prewencyjne leczenie antybiotykami (np. jeśli żółwia zaatakował szczur).
Poważne, silnie krwawiące lub odsłaniające kości rany wymagają natychmiastowej interwencji ze strony weterynarza
Opuchnięte lub przymknięte oczy
- Infekcja (brak higieny w terrarium)
- Ogólne osłabienie
- Niedobór światła słonecznego
- Odwodnienie
- Niedobór witaminy A
- Zbyt niska wilgotność powietrza w otoczeniu- Wyraźna, nienaturalna „wypukłość” oczu, szczególnie na powiekach i „mętne” spojrzenie
Każdorazowo diagnozę powinien postawić weterynarz, leczenie zależne jest od przyczyny choroby, zwykle objawowo pomaga zastosowanie odpowiedniej maści do oczu. Zwierzęciu należy umożliwić stały dostęp do płytkiego naczynia z czystą wodą oraz dbać o odpowiednią wilgotność powietrza zraszając podłoże.
Codzienne kąpiele mogą pomóc w wypłukaniu sobie oczu przez żółwia. Jeśli powodem problemów jest niedobór witaminy A należy zadbać o to by w nie zabrakło jej diecie żółwia (nie należy na własną rękę podawać suplementów witaminowych, gdyż łatwo o niebezpieczne dla zdrowia przedawkowanie).
Ropień uszu lub kończyn (!)
- Na ogół jest wtórnym następstwem skaleczenia, ugryzienia lub innej rany
- Nieleczone powoduje śmierć w wyniku rozprzestrzeniania się infekcji.
- Guzy nowotworowe są praktycznie nieznane u żółwi zatem w przypadku jakiejkolwiek dziwnej narośli można podejrzewać ropień.
- Opuchlizna w okolicach klapek usznych lub kończyn (szczególnie stawów)
- Brak apetytu
Konieczne osuszanie i leczenie (także chirurgiczne) przez wykwalifikowanego weterynarza.
Konieczne jest badanie kontrolne po zakończeniu leczenia.
Pasożyty wewnętrzne
- Spożycie wraz z zanieczyszczonym pokarmem
- Brak higieny w terrarium
- Objawy są początkowo trudne do zaobserwowania, dlatego należy regularnie dawać kał do badania
- Biegunka
- Wymioty
- Brak apetytu
- Utrata wagi
Stosowanie doustnych środków odrobaczających (zależnie od rodzaju pasożyta) pod ścisła kontrolą i według zaleceń weterynarza.
-
Pasożyty zewnętrzne (roztocza, kleszcze, czerwy)
- Brak higieny w terrarium
- Zawleczenie pasożyta z wybiegu
- Widoczne larwy bądź dorosłe osobniki pasożytów na skórze lub/i pancerzu oraz w okolicach ran
- Roztocza są widoczne jako małe, żółte poruszające się punkciki
Usunięcie widocznych pasożytów pincetą a następnie oczyszczenie i zdezynfekowanie miejsc ich wystąpienia.
Roztocza można ostrożnie zmyć mydlinami.
Po usunięciu pasożytów stosuje się w konsultacji z weterynarzem maści na bazie antybiotyków.
Konieczna jest całkowita wymiana podłoża i dezynfekcja terrarium oraz jego wyposażenia.
Posocznica (zatrucie krwi) (!)
- Na ogół stanowi następstwo wcześniejszej nieleczonej infekcji bakteryjnej, szczególnie w w połączeniu z zapaleniem skóry bądź ropniem
- Może być efektem nieleczonego zaparcia jaj u samicy albo zaklinowania jelita
- Zaczerwienienie skóry/plastronu
- Krwawienie, podchodzenie krwią pancerza
- Osłabienie, letarg
- Wymioty
- Zapaść
- Nieprzytomność
- Niekiedy delirium
Posocznica jest przypadkiem krytycznym i niezbędne jest natychmiast podjęte intensywne leczenie antybiotykami pod ścisłą kontrolą weterynarza.
-
Pęknięcie/ złamanie pancerza (!)
- Nieszczęśliwy wypadek
- Zaatakowanie przez drapieżnika
- Widoczne naruszenia ciągłości karapaksu lub/i plastronu jak również ubytki ich części
Potrzebna jest natychmiastowa pomoc weterynaryjna, wszelkie złamania i pęknięcia pancerza niosą ryzyko zagrożenia życia.
-
Przerost listwy rogowej (dzioba)/pazurów
- Przerost dzioba powoduje podawanie zbyt miękkiego lub/i rozdrobnionego pokarmu
- Przerost pazurów ma miejsce gdy żółw ma mało ruchu lub/i jego podłoże nie umożliwia ścierania się pazurów- Widoczny rozrost listwy rogowej, żółw może mieć trudności w przyjmowaniu pokarmu
- Nadmiernie przerośniete pazury utrudniają poruszanie się i paliczki żółwia są bardziej podatne na urazy
Przerośnięte pazury można spiłować pilnikiem do paznokci lub ustawić w otoczeniu (szczególnie w miejscu wspinaczki) żółwia duże szorstkie kamienie (np. piaskowce) aby zwierzę starło sobie pazury samoistnie.
Korekty dzioba powinien dokonać wykwalifikowany weterynarz.
Skaza moczanowa (dna) i zapalenie stawów
- Odwodnienie
- Zła dieta, zbyt obfita w białko
- Niewłaściwe warunki hodowlane (zbyt niska temperatura i wilgotność)
- Opuchlizna kończyn
- Sztywność i bolesność ruchów
Konieczna szybka pomoc weterynarza oraz nawodnienie żółwia (może być konieczne przymusowe pojenie) – patrz artykuł „Odwodnienie”.
-
Syndrom wyjałowionego jelita
- Kuracja antybiotykowa lub infekcja niektórych pierwotniaków
- Silna biegunka
- Wydalanie niestrawionego pokarmu
Konsultacja weterynaryjna i podawanie środków odbudowujących prawidłową florę bakteryjną w jelitach.
Uszkodzenie wzroku
- Zwykle spowodowane jest zamarznięciem podczas hibernacji
- Brak reakcji na bodźce wzrokowe
- Brak apetytu
- Bezruch lub potknięcia i zderzenia podczas ruchu, niekiedy chodzenie w kółko
Konieczna pomoc weterynarza. Należy spróbować karmić żółwia z ręki, może koniecznym być karmienie przymusowe
-
Wymioty (!)
- Są zawsze oznaką poważnych schorzeń
- Brak aktywności enzymów trawiennych spowodowany za niską temperaturą
- Poważna infekcja pasożytów wewnętrznych
- Spożycie toksyny
- Posocznica
- Obecność bakterii we krwi
- Mogą ponadto mieć miejsce w sytuacji karmienia siłą lub zbyt gwałtownego przenoszenia, a także jako efekt alergii na określony lek
- Zwracanie pokarmu
-
Zależne jest zawsze od przyczyny, którą powinien ustalić weterynarz. Jeśli wymioty są efektem alergii należy natychmiast zmienić rodzaj podawanego leku.
-
Zapalenie jamy ustnej (!)
- Infekcja bakteryjna lub wirusowa, na ryzyko której są narażone szczególnie żółwie mieszane z innymi gatunkami- Obfite ilości śliny
- Kaszel
- Brak apetytu
- Gąbczasty lub serowaty, żółtawy/biały osad w jamie ustnej
- Dziąsła i język mogą być ponadto ciemnoczerwone lub purpurowe albo pokryte czerwonymi pęcherzykamiNatychmiastowa izolacja od innych żółwi i zachowanie najwyższej higieny.
Konieczna jest natychmiastowa pomoc weterynarza.
Leczenie obejmuje przemywanie chorych miejsc antyseptykiem oraz stosowanie odpowiedniego antybiotyku. Jest długotrwałe a prognozy na ogół złe.
Zaparcie jaj (!)
- Brak odpowiednich warunków do złożenia jaj przez samicę
- Niedobór/niemożność przyswojenia wapnia
- Stres- Niemożność złożenia jaj
- Dalszymi objawami są brak ruchu i letarg albo widoczny wysiłek i naprężanie się, może mieć też miejsce brak apetytu,wymioty i wypadanie macicy
- Mogą wystąpić też ogólne objawy posocznicy
Zapewnienie właściwego miejsca (bądź kilku) na złożenie jaj oraz dużej ilości wapnia w pokarmie oraz światła słonecznego. Zapewnienie spokoju w celu wyeliminowania stresu. Jeśli pomimo zapewnienia powyższych warunków nie następuje złożenie jaj lub pojawiają się dalsze objawy konieczna jest interwencja weterynaryjna, często wykonuje się zdjęcie RTG i zastrzyki pomagające wywołać złożenie jaj.
-
Zapalenie płuc (!)
- Ogólne osłabienie
- Nieleczona choroba górnych dróg oddechowych
- Złe warunki higieniczne
- Wilgoć
- Nieodpowiednia temperatura
- Zatłoczenie- Obfite ilości śluzu i śliny (może wystąpić też piana)
- Rozwieranie i trzymanie otwartego dzioba
- Odwodnienie
- Osłabienie i brak odruchu cofania kończyn pod pancerz
- W poważnych przypadkach mogą wystąpić trudności w oddychaniu i trzymanie głowy pod nienaturalnym kątem
- Kolejnymi objawami są zapaść, utrata świadomości, po czym następuje śmierć.
- Od pierwszych symptomów do śmierci w poważnych przypadkach może minąć zaledwie kilka godzin, zatem w momencie zauważenia pierwszych objawów potrzebna jest NATYCHMIASTOWA pomoc weterynarza!Konieczna jest natychmiastowa pomoc weterynarza w postaci podania odpowiedniego antybiotyku w formie serii zastrzyków co 48 godzin. Żółw powienien być utrzymywany w cieple i nawadniany (za pomocą rurki jeśli odmawia picia wody po włożeniu do baseniku).
-
Zaparcie
- Pasożyty wewnętrzne
- Ciało obce w układzie pokarmowym
- Nieodpowiednia dieta
- Żółw dłuższy czas nie oddaje kału lub ma z tym trudności
Wskazane jest ok. 30 - minutowe moczenie żółwia zanurzonego do wysokości podbródka w ciepłej (ok. 30 stopni) wodzie oraz zwiększenie ilości błonnika w diecie.
Jeśli nie widać poprawy potrzebna jest pomoc weterynaryjna i zastosowanie środka przeczyszczającego (zwykle jest to olej parafinowy). Często pomaga podanie do zjedzenia korzenia mniszka lekarskiego. Jeśli zaparcie jest efektem inwazji pasożytami konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia.
Zaklinowanie jelita (okrężnicy) (!)
- Celowe lub przypadkowe połknięcie ciała obcego przez żółwia i utknięcie go w okrężnicy
- Poważne zarobaczenie
- Niewłaściwa dieta
- Żółw nie wydala kału
- Może wystąpić również letarg lub/i trudności w oddychaniu, a nawet gwałtowna śmierć wskutek wstrzymania oddychania
Należy zastosować ciepłe kąpiele i w braku wyraźnej poprawy jak najszybciej udać się do weterynarza, gdyż nieleczona choroba grozi posocznicą oraz zagraża życiu. Konieczne może być wykonanie zdjęcia RTG a nawet zabieg chirurgiczny.
Zatrucie (!)
- Spożycie toksyny
- Objawy są różnorodne, zależnie od rodzaju toksyny i stopnia zatrucia, mogą wystąpić wymioty.
Należy znacznie obniżyć żółwiowi temperaturę otoczenia w celu spowolnienia metabolizmu i tym samym spowolnienia wchłonięcia toksyny.
Konieczna jest natychmiastowa interwencja weterynarza (tj. podanie węgla leczniczego, płukanie żołądka).
Zwyrodnienie stawów biodrowych
- Złe warunki hodowlane – trzymanie żółwia na podłodze lub innym śliskim podłożu
- Nieodpowiednia dieta
- Stawianie tylnych kończyn bokiem, nie w pozycji pionowej
- Opadanie tylnej części pancerza, lub ciąganie go po ziemi
Konsultacja weterynaryjna. Leczenie jest długotrwałe i nie zawsze skuteczne. Należy zadbać o stabilne i porowate podłoże w terrarium (ubita ziemia, darń) oraz jak najczęściej umożliwić żółwiowi ruch na Słońcu i naturalnej darni na wybiegu ogrodowym
-
Żółtaczka
-Odwodnienie
- Schorzenia wątroby wywołane niewłaściwą dietą
- Brak apetytu
- Skłonność do chowania się w kątach i zakopywania
- Na ogół występuje żółtawe zabarwienie jamy ustnej
Konieczna jest diagnoza weterynaryjna i w poważniejszych przypadkach zastosowanie leków oraz nawodnienie żółwia.
Źródło: zolw.info
